Солтүстік Кореядағы футбол: Тоталитарлық жүйедегі ала доптың тағдыры
Солтүстік Кореядағы футбол әлемдік аренада сирек көрінетін құбылыс. Бұл мақалада тоталитарлық елдегі футболдың тарихы, саяси идеологиямен тығыз байланысы және ұлттық құраманың әлемдік деңгейдегі сенсациялары талқыланады. Сонымен қатар, КХДР басшыларының футболға деген көзқарасы, мемлекеттік бақылау жүйесі және солтүстіккореялық легионерлердің шетелдегі өмірі мен шектеулері туралы қызықты деректер беріледі.
Футбол – әлемдегі ең танымал спорт түрі және оның айналасындағы саяси және әлеуметтік ахуал әр елде әртүрлі болып келеді. Солтүстік Кореядағы футбол ерекше жағдайда дамыған. Мемлекет толықтай жабық және халықаралық санкциялармен шектелген ел ретінде футболды идеологиялық құрал ретінде пайдаланады. Бұл мақалада Солтүстік Кореядағы футболдың тарихы, құрылымы және оның мемлекеттік саясаттың құралы ретінде қалай қолданылып жатқаны қарастырылады.
Солтүстік Корея футболының тарихы
1966 жылы Солтүстік Кореяның ұлттық құрамасы алғаш рет әлем чемпионатына қатысып, үлкен сенсация жасады. Команда топтық кезеңде Чилимен тең ойнап, Италияны 1:0 есебімен жеңіп, ширек финалға өтті. Бұл жеңіс елдің халықаралық аренадағы беделін арттырды. Дегенмен, ширек финалда Португалиядан жеңіліске ұшырады, бірақ алғашқы минуттарда үш гол соғып, ойыншылардың шеберлігін дәлелдеді. Алайда, саяси идеологияның басым болуына байланысты елге оралғаннан кейін кейбір футболшылар репрессияға ұшыраған деген болжамдар да болды.
Футболды мемлекеттiк бақылау
Солтүстік Кореядағы футбол толықтай мемлекет бақылауында және оны партиялық жүйе мен мемлекеттік саясаттың бір бөлігі ретінде қолданады. Елдің басты командасы – «25 сәуір» клубы, ол Корей Халықтық Армиясының балансына кіреді. Бұл команда 17 рет ел чемпионы атанып, елдегі ең табысты клуб болып табылады. Әскери мәртебесі бар бұл клуб басқа командалардан үздік ойыншыларды өзіне тартуға құқықты. Бұл әдіс клубтың мықтылығын арттырудың және футболды мемлекеттiк мүддеге қызмет етудің тәсілі ретінде пайдаланады.
Стадиондар мен инфрақұрылым
Солтүстік Кореяда футбол матчын өткізу үшін салынған ең ірі спорт нысаны – Пхеньяндағы Мамырдың Бірінші стадионы. Бұл стадионның сыйымдылығы 114,000 көрерменге дейін жетеді және әлемдегі ең үлкен стадиондардың бірі болып табылады. Негізгі матчтар мен турнирлер осы жерде өтеді және ұлттық телеарналар арқылы тікелей трансляциялануы мүмкін. Алайда, матчтардың кейде кешіктіріліп көрсетілетіні белгілі, бұл билік тарапынан медиа бақылауды көрсетуі мүмкін.
Футбол және саяси идеология
Солтүстік Кореяның футболы тек спорт ретінде ғана қарастырылмайды, ол саяси идеологияның бір бөлігі. Елдің бұрынғы басшысы Ким Чен Ир 2010 жылғы әлем чемпионаты кезінде ұлттық құраманың тактикалық шешімдерін өзі басқарды деген аңыздар таралған. Оның айтуынша, арнайы «гаджет» арқылы команданың тактикасын бақылап отырғаны туралы айтылған. Бұл елдің футболды саяси құрал ретінде қолдануының нақты мысалы бола алады.
Сондай-ақ, футболшылардың моральдық жағдайын қатаң бақылау мемлекет тарапынан жүзеге асады. Шетелде ойнайтын солтүстіккореялық легионерлердің жанында арнайы агенттер жүріп, олардың тәртібі мен идеологиялық ұстанымдарын бақылайды. Бұл елдің жабықтығы мен футболшылардың қоғамның идеологиялық нормаларына сай болуы керектігін дәлелдейді.
Солтүстік Кореядағы футбол тек спорт емес, ол мемлекеттің саяси және идеологиялық құралдарының бірі. Футболды қолдана отырып, билік халықаралық сахнада өз беделін арттыруға және ішкі саяси тұрақтылықты сақтауға тырысады. Бірақ халықаралық қоғамдастықтың санкциялары мен қатаң бақылау жағдайында бұл спорттың қаншалықты дамитыны белгісіз. Солтүстік Кореядағы футбол – тек қана доп тепкен ойын емес, ол саяси сахнадағы күрес алаңы.